Πώς επανυπολογίζονται οι παλαιές συντάξεις και πώς διαμορφώνονται τα νέα ποσά; Ποιος μισθός λαμβάνεται υπόψη και πώς αναπροσαρμόζεται; Ποιες συντάξεις δικαιούνται δώρα Χριστουγέννων – Πάσχα, επίδομα άδειας και πώς αυτά ενσωματώνονται στα μηνιαία ποσά; Πώς προσαυξάνεται η σύνταξη όσων κατέβαλαν εισφορές πάνω από 20%;
Γράφει ο Κώστας Νικολάου*
Ερωτήματα που απασχολούν το σύνολο των συνταξιούχων. Πολύ, δε, περισσότερο όταν το υπουργείο Εργασίας ισχυρίζεται ότι οι συντάξεις του 2019 είναι με νέα ποσά(!) και επανυπολογισμένες! Και, βέβαια, παραμένει άγνωστο ποια είναι αυτά τα νέα ποσά…
Σε όλα τα παραπάνω ερώτημα απαντάμε όσο πιο αναλυτικά γίνεται, παραθέτοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία με πίνακες και παραδείγματα.
Νόμος 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου)
Στα 2.000.000 ανέρχονται οι συνταξιούχοι (πλην ΟΓΑ) που οι συντάξεις τους τίθενται σε επανυπολογισμό. Κατά την ΙΔΗΚΑ, οι κύριες συντάξεις αριθμούν τα 2,9 εκατ., ενώ οι συνταξιούχοι τα 2,6 εκατ. (συντάξεις μισθωτών 1,8 εκατ., μη μισθωτών 450.000 και ΟΓΑ 650.000). Επιπλέον, 300.000 συντάξεις είναι διπλές.
Παλαιές συντάξεις έως 12/5/2016
Σημειώνεται πως κατά τον υπολογισμό των συντάξεων αυτών, οι αποδοχές του 13ου – 14ου μισθού, εξαιρούνται και δεν λαμβάνονται υπόψη. Ωστόσο, πέραν του ποσού της μηνιαίας σύνταξης λαμβάνουν δυο επιπλέον (13η – 14η) συντάξεις.
Επίσης, εισπράττουν οικογενειακά επιδόματα, όπως συζύγου, εφόσον δεν εργάζεται και τέκνων, εάν είναι ανήλικα, καθώς και προσαύξηση λόγω επιπλέον εισφορών, όπως Βαρέα, ΔΕΚΟ – Τράπεζες, ενώ για παράλληλη ασφάλιση τυγχάνουν δεύτερη σύνταξη.
Μειώσεις που επιβλήθηκαν στις παλαιές συντάξεις:
- Ν. 3986/2011 – Σε συντάξεις άνω τα 1.400 ευρώ, ποσοστό μείωσης 3% έως 14% επί του συνολικού ποσού.
- Ν. 4024/2011 – Σε συντάξεις άνω των 1.200 ευρώ, ποσοστό μείωσης 20% στο υπερβάλλον ποσό.
- Ν. 4051/2012 – Σε συντάξεις άνω των 1.300 ευρώ, ποσοστό μείωσης 12% στο υπερβάλλον ποσό.
- Ν.4093/2012 – Σε συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ, ποσοστό μείωσης 5% έως 20% επί του συνολικού ποσού. Επίσης, ο νόμος αυτός κατάργησε και τις δυο επιπλέον συντάξεις.
- Εισφορές για ασθένεια: Ποσοστό ο 6% στο τελικό ποσό, μετά τις μειώσεις.
| Παράδειγμα: Έστω συνταξιούχος του ΙΚΑ, στην 28η Ασφαλιστική Κλάση (Α.Κ.), με 38 έτη και τα 30 έτη στα βαρέα, ο οποίος συνταξιοδοτήθηκε το 2008 σε ηλικία 60 ετών. Η αρχική σύνταξη είναι 2.019 ευρώ + δύο συντάξεις (4038/12) 336, σύνολο 2.355 ευρώ. Μετά τις μειώσεις λαμβάνει (προ φόρου) 1.350 ευρώ. |
Σημειωτέον ότι με απόφαση του ΣτΕ οι μειώσεις των Ν. 4051/2012 & Ν. 4093/2012, έχουν κριθεί παράνομες που σημαίνει ότι από την 1.7.2015 οι συντάξεις θα έπρεπε να έχουν διορθωθεί και οι μειώσεις αυτές να επιστραφούν. Άρα, τόσο η διόρθωση των συντάξεων όσο και τα αναδρομικά εκκρεμούν.
Νέες συντάξεις μετά τις 12/5/2016
Πέντε παράμετροι καθορίζουν το ποσό των νέων συντάξεων:
1) Συντάξιμος μισθός: Είναι ο μέσος μισθός του συνόλου των αποδοχών (προσαυξημένες με τον Δ.τ.Κ) από το 2002 έως και την ημερομηνία συνταξιοδότησης. Εδώ ενσωματώνονται και οι εισφορές του 13ου – 14ου μισθού, που για τους μισθωτούς είναι προσαυξημένος κατά 16,7%.
2) Έτη ασφάλισης: Ο συνολικός χρόνος ασφάλισης πραγματικός ή πλασματικός (με εισφορές) μετατρέπεται σε έτη. Δηλαδή, έστω σύνολο 10.700 ημέρες (10.700/300) έχει 35,66 έτη.
3) Ανταποδοτική σύνταξη: Εξαρτάται από το συντάξιμο μισθό επί τα έτη ασφάλισης βάσει των ποσοστών, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:
4) Εθνική σύνταξη: 384 ευρώ που τη δικαιούνται όσοι έχουν 20 έτη ασφάλισης ή 345,60 ευρώ με 15 έτη ασφάλισης, ενώ παράλληλα απαιτείται τουλάχιστον 15ετή διαμονή στην Ελλάδα. Για λιγότερα από τα 40 έτη διαμονής, καταβάλλεται κατά 1/40 μειωμένη. Σημειωτέον ότι για δυο συντάξεις εξ ιδίου δικαιώματος, χορηγείται μόνο μία.
5) Προσαυξήσεις λόγο καταβολής επιπλέον εισφορών που λογίζονται ως εξής:
Σύμφωνα με τονέο νόμο, όσοι κατέβαλαν επιπλέον (πάνω από 20%) εισφορές, για κάθε μία επιπλέον μονάδα δικαιούνται προσαύξηση 0,075%.
α) Επιπλέον εισφορές 13ου-14ου μισθού. Για τους μισθωτούς οι οποίοι καταβάλουν εισφορές για 14 μήνες, οι αποδοχές των δυο επιπλέον μηνών, προστίθενται στο συντάξιμο μισθό, ο οποίος προσαυξάνεται κατά 16,7%. Με την προσθήκη αυτή ο συντάξιμος μισθός της 28ης Α.Κ. για παράδειγμα, από 2.373 ευρώ προσαυξάνεται στα (2432*Χ16,7%) 2.838 ευρώ. Ανάλογα προσαυξάνεται και η σύνταξη. (*το πλαφόν είναι 2432 ευρώ)
β) Λόγω βαρέων (3,6%) επιπλέον. Όσοι δεν κάνουν χρήση των διατάξεων για τα βαρέα και συνταξιοδοτούνται με τις κοινές διατάξεις δικαιούνται προσαύξηση (3,6Χ0,075) 0,27% για κάθε 1 έτος στα βαρέα.
γ) ΔΕΚΟ – Τράπεζες έχουν (έως 13%) επιπλέον εισφορές. Συνεπώς, έστω με 6% επιπλέον εισφορές, δικαιούται προσαύξηση (6Χ0.075%) 0,45% για κάθε ένα έτος ασφάλισης.
δ) Παράλληλη ασφάλιση (σε δυο διαφορετικούς φορείς) έχουν 20% επιπλέον εισφορές. Συνεπώς, για κάθε ένα (1) έτος παράλληλης ασφάλισης δικαιούται προσαύξηση (20Χ0,075%) 1,5%.
Μειώσεις: Παραμένουν του Ν. 3986/2011, που αφορά συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ με ποσοστό μείωσης από 3% έως 14% επί του συνολικού ποσού, καθώς και για ασθένεια ποσοστό 6% επί του συνόλου.
| Παράδειγμα: Έστω ο ίδιος παραπάνω συνταξιούχος. (Α) Ο συντάξιμος μισθός (με την προσθήκη των εισφορών του 13ου– 14ου μισθού) διαμορφώνεται στα 2.838 ευρώ. (Β) Συντελεστής για 38 έτη ασφάλισης 39%. (Γ) Συντελεστής βαρέων (30Χ3,6Χ0,075%) 8,1%. (Δ) Σύνολο συντελεστών 47,1%. (Ε) Ανταποδοτική (2838Χ47,1%) 1.337 ευρώ. (ΣΤ) Εθνική 384 ευρώ. Σύνολο 1.721 ευρώ. Μείον (6% + 6%) 200 ευρώ (προ φόρου) ποσό 1.521 ευρώ. |
Συγκρίσεις: Εάν τη συγκρίνουμε με το αρχικό ποσό της παλαιάς σύνταξης, εφόσον στην νέα έχουν ενσωματωθεί και οι εισφορές των δώρων, η διαφορά είναι (2.355 – 1.721) 634 ευρώ, δηλαδή, ποσοστό μείωσης 26,9%.
Επανυπολογισμός συντάξεων
Ο συντάξιμος μισθός και η αναπροσαρμογή του, τα έτη ασφάλισης και η καταβολή επιπλέων (του 20%) εισφορών, καθώς και η «προσωπική διαφορά» είναιοι παράγοντες που καθορίζουν τα νέα ποσά των παλαιών συντάξεων, όπως:
1. Συντάξιμος μισθός που λαμβάνεται υπόψη:Ο μισθός που λαμβάνεται υπόψη είναι ο συντάξιμος μισθός επί του οποίου υπολογίστηκε η ήδη χορηγηθείσα σύνταξη καιο οποίοςαναπροσαρμόζεται βάσει των ποσοστών αναπροσαρμογής των συντάξεωνπου έχουν μεσολαβήσει από την ημερομηνία συνταξιοδότησης. Για το ΙΚΑ–ΤΕΑΜ, σύμφωνα με τις ίδιες ασφαλιστικές κλάσεις όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί το 2008.
2. «Αναπροσαρμογή» του συντάξιμου μισθού: Γα το ΙΚΑ – ΤΕΑΜ, εφόσον ζητούμενο είναι οι ισχύουσες ασφαλιστικές κλάσεις του 2008, ο συντάξιμος μισθός διαμορφώνεται ως εξής:
Ανάλογα, λοιπόν, με την ασφαλιστική κλάση με την οποία υπολογίστηκε η σύνταξη και η όποια αναγράφεται στη συνταξιοδοτική απόφαση, βρίσκουμε και τον συντάξιμο μισθό.
Για τους υπόλοιπους, με βάση τις αυξήσεις που μεσολάβησαν (έως το 2008) και οι οποίες αναγράφονται στον παρακάτω πίνακα:
Παρατηρήσεις: Αυτός ο τρόπος αναπροσαρμογής είναι και «κουτσός» και λανθασμένος. «Κουτσός», γιατί ο συντάξιμος μισθός αναπροσαρμόζεται έως το 2008 και όχι έως το 2016 που θα έπρεπε. Λανθασμένος, γιατί εφόσον η αναπροσαρμογή αφορά αποδοχές (συντάξιμο μισθό) θα έπρεπε να γίνει με βάση τις αυξήσεις των εργαζομένων και όχι των συντάξεων. Συνεπώς, έχουμε μια αλλοίωση (μείωση) των συντάξιμων μισθών από 7,1% έως και 35,4%, ενώ και με βάση τον (Δ.τ.Κ.) 2008 – 2016 είναι, επίσης, μειωμένοι κατά 6,798%.
3. Έτη ασφάλισης: Ο συνολικός χρόνος ασφάλισης, πραγματικός ή πλασματικός (εξαγοράσιμος), μετατρέπονται σε έτη, ενώ υπολογίζεται και το κλάσμα, δηλαδή, έστω 11.300 ημέρες, έτη ασφάλισης (11300/300) 37,66.
4. Προσαυξήσεις λόγο καταβολής επιπλέον εισφορών: Όσον αφορά τις επιπλέον εισφορές του 13ου – 14ου μισθού, υπολογίζονται όπως όλες οι επιπλέον εισφορές, δηλαδή, για κάθε 1 επιπλέον μονάδα προσαύξηση 0,075%. Συνεπώς, εισφορές για δυο επιπλέον μήνες, επιπλέον μονάδες (14Χ20/12) 3,33%. Έτσι για κάθε 1 έτος ασφάλισης, προσαύξηση (3,33Χ0,075) 0, 25%. Οι υπόλοιπες όπως και παραπάνω.
| Παράδειγμα: Η ίδια παραπάνω σύνταξη επανυπολογιζόμενη. (Α) Ο συντάξιμος μισθός 2.373 ευρώ. (Β) Συντελεστής για 38 έτη ασφάλισης 39%. (Γ) Συντελεστής 13ου-14ου μισθού (38Χ3,33Χ0,075) 9,49% (Δ) Συντελεστής βαρέων (30Χ3,6Χ0,075%) 8,1%. (Ε) Σύνολο συντελεστών 56,59%. (ΣΤ) Ανταποδοτική (2.373Χ56,59%) 1.343 ευρώ. (Ζ) Εθνική 384 ευρώ. Συνολικό ποσό 1.727 ευρώ. Μείον (6% + 6%) 201 ευρώ, (προ φόρου) ποσό 1.526 ευρώ. |
Προσωπική Διαφορά
Μετά τον επανυπολογισμό, η διαφορά των προ φόρου ποσών μεταξύ της καταβαλλόμενης σύνταξης και της νέας, καταγράφεται ως προσωπική διαφορά.Εάν το ποσό της νέας σύνταξης είναι μικρότερο, η διαφορά αυτή εξακολουθεί να καταβάλλεται και συμψηφίζεται με μελλοντικές αυξήσεις. Εάν το ποσό είναι μεγαλύτερο τότε η διαφορά αυτή χορηγείται σταδιακά σε 5 έτη.
Το ερώτημα, όμως, είναι, ποιο είναι το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης, εφόσον οι μειώσεις είναι παράνομες και ακόμα δεν έχουν διορθωθεί; Έτσι θα υπολογίσουμε την «προσωπική διαφορά» και με τις δυο εκδοχές -και βάσει της απόφασης του ΣτΕ και με τον εν λόγω νόμο.
| Παράδειγμα: Πρώτη εκδοχή. Με βάση την απόφαση του ΣτΕ το (προ φόρου) ποσό, από 1.350 διορθώνεται στα 1.656 ευρώ. Η προσωπική διαφορά θα είναι (1.656 – 1.526) 130 ευρώ, ενώ η μηνιαία αύξηση 306 ευρώ καθώς και 800 ευρώ (δώρα) ετησίως, αναδρομικά από το 2015. Δεύτερη εκδοχή. Εφόσον το ποσό της καταβαλλόμενης είναι 1.350 ευρώ και της νέας 1.526 ευρώ, δικαιούται αύξηση 176 ευρώ σταδιακά κατά (1/5) σε πέντε έτη. |
Αυτά τα ποσά δικαιούται ο συγκεκριμένος συνταξιούχος 1.526 ευρώ (αύξηση 176 ευρώ) με βάση το νέο νόμο, ενώ με βάση την απόφαση του ΣτΕ δικαιούται 1.656 ευρώ (αύξηση 306 ευρώ) καθώς και 800 ευρώ (δώρα) ετησίως, αναδρομικά από το 2015.
Πίνακες με παραδείγματα
Συνεχίζουμε με παραδείγματα που αφορούν όλες τις συντάξεις, τόσο ανάλογα με τα έτη ασφάλισης από 15 έως 40 έτη, όσο και ανάλογα με το συντάξιμο μισθό από την 5η Α.Κ. (531 ευρώ) έως την 28η Α.Κ. ( 2.373 ευρώ).
Επισημάνσεις:
α) Οι πίνακες με τα παραδείγματα αφορούν συντάξεις τους τέως ΙΚΑ – ΤΕΑΜ.
β) Από τα ποσά των συντάξεων (παλαιών και νέων) έχουν αφαιρεθεί όλες μειώσεις και είναι τα προ φόρου ποσά.
γ) Στα ποσά των (νέων) συντάξεων έχουν υπολογιστεί και οι επιπλέον εισφορές του 13ου – 14ου μισθού.
δ) Κατανομή παραδειγμάτων. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο μέσος όρος των συντάξεων, όσον αφορά τον συντάξιμο μισθό είναι η 18η Α.Κ., δηλαδή, 1.527 ευρώ, ενώ όσον αφορά τα έτη ασφάλισης είναι τα 25 έτη. Έτσι, κατανέμουμε τα παραδείγματα σε δυο βασικές κατηγορίες, στις μικρές συντάξεις κάτω του Μ.Ο. και στις μεγάλες άνω του Μ.Ο.:
1η κατηγορία -μικρές συντάξεις
Στην πρώτη στήλη είναι ο μέσος μισθός από 531 έως 1.446 ευρώ, ενώ στις υπόλοιπες τα έτη ασφάλισης από 15 έως 25. Τα αρχικά ποσά (παλαιών και νέων) αφαιρουμένων των μειώσεων με τα προ φόρου ποσά, καθώς και οι διαφορές. Προσωπική διαφορά ή αύξηση:
2η κατηγορία -μεγάλες συντάξεις
Στην πρώτη στήλη είναι ο μέσος μισθός από 1.527 έως 2.373 ευρώ, ενώ στις υπόλοιπες τα έτη ασφάλισης από 25 έως 40 έτη:
Επισημάνσεις:
Α) Οι εμφανιζόμενες αυξήσεις σχετίζονται με την ενσωμάτωση των εισφορών του 13ου – 14ου μισθού, διαφορετικά, εκτός ελαχίστων, θα ήταν όλες με προσωπικές διαφορές.
Β) Για τους συνταξιούχους που έχουν και οικογενειακά επιδόματα, οι αυξήσεις αυτές μειώνονται ή αφανίζονται.
Γ) Για τους συνταξιούχους που έχουν και άλλες επιπλέον εισφορές, οι αυξήσεις διαφοροποιούνται προς τα πάνω.
Δ) Επισημαίνεται ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις που προκύπτουν γύρω από την κατηγορία των 25 ετών, είναι λόγω μειωμένου αναλογικά συντελεστή (έως 5%) του τέως ΙΚΑ ΤΕΑΜ που αφορά τους ασφαλισμένους πριν το 1993.
Ε) Για τους Δημοσίους Υπαλλήλους που έχουν έως 6 έτη λιγότερα με 14 μισθούς, οι αυξήσεις αυτές μειώνονται αναλογικά.
ΣΤ) Για τις κατηγορίες (εκτός ΙΚΑ ΤΕΑΜ) που οι παλαιές συντάξεις έχουν υπολογιστεί διαφορετικά, οι παραπάνω αυξήσεις ποικίλουν, ενώ για τους μη μισθωτούς, που δεν έχουν 14 μισθούς οι αυξήσεις αυτές αφανίζονται και προκύπτουν προσωπικές διαφορές.
Έτσι επανυπολογίζονται οι συντάξεις και αυτά είναι τα ποσά που θα έπρεπε να δουν (από 1/1/2019) οι συνταξιούχοι, αλλά δεν τα είδαν… Συνεπώς, οι συντάξεις συνεχίζουν να είναι ελλειμματικές και να υπολείπονται (μεγάλα ποσά) τόσο των αποφάσεων του ΣτΕ, όσο και του εν λόγω νόμου.
*Ο Κώστας Νικολάου είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΚΕΠΕΑ/ΓΣΕΕ
